L'Etang / Regie Gisèle Vienne, spel Adèle Haenel en Ruth Vega Fernandez

gezien: 8 juni 2021, Holland Festival

Onwennig, uitgelaten, maar nog een beetje aan banden gelegd. Na maanden van lockdown mogen we eindelijk weer het theater in. Het Holland Festival had de 'eer' als test-event te mogen dienen. Dus na een negatieve coronatest in de testen voor toegang straat togen we naar Amsterdam om de hoofdrolspeelster van Portrait de la jeune fille en feu in levenden lijve te aanschouwen. De voorstelling had al hevig uiteenlopende kritieken gekregen, ik vind dat eigenlijk wel een aanbeveling: hij nodigt dus blijkbaar uit tot heel verschillende blikken.

Helaas was het uitje nog niet vergezeld van een vooraf gonzende foyer en een nazit achteraf met misschien een glimp van de actrices. Maar de nazit "onder ons" in een cafeetje nabij was ook prima voor de evaluatie.

L'Etang (De vijver) is gebaseerd op een privé toneeltekst die de Zwitserse Robert Walser in 1902 voor zijn zusje geschreven heeft. Het is een heel kort tekstje, waaronder een wereld aan ongemak, onzekerheid, onderdrukking en zelfhaat schuilt.

Het boekje is geschreven vanuit het perspectief van Fritz, zoon in een gezin met een oudere broer en een kleiner zusje. Fritz heeft het gevoel dat zijn ouders niet van hem houden, of in elk geval meer van zijn oudere broer Paul. Zijn jonge zusje Klara zwabbert tussen de beide broers in, heeft (nog) niet genoeg kijk op de wereld om haar eigen mening te vormen. Vader is streng en autoritair, moeder durft hier niet openlijk tegenin te gaan. Maar als vader uit de buurt is wil ze wel graag geheimpjes delen met Fritz. Kortom: een heel onveilige omgeving. Fritz ziet een veel liefdevoller gezinsomgeving bij zijn ziekelijke vriend Ernst. 

Fritz besluit een test te doen om te kijken of zijn familie wel van hem houdt: hij doet net alsof hij verdronken is in de vijver in het bos achter het huis. Vanuit de bosjes kijkt hij toe hoe zijn broer zijn kleding vindt, drijvend in het water. En, een positief resultaatje, daarvan volkomen van slag raakt en terug naar hun ouders rent. Helaas lijkt, na een kleine blijk van emotie door met name Fritz' moeder, daarna helemaal niets te veranderen in de onderlinge relaties.

De enscenering door Gisèle Vienne start met een tableau vivant met een aantal etalagepoppen, dat het totale aantal personages uit het stuk representeert. Die worden vervolgens weggehaald, waarna het stuk begint. De 2 actrices bewegen zich in slow-motion over het toneel - door stemgebruik, houding en vooral ook anticipatie door het publiek herkennen we in hen beiden alle personages uit het stuk: Adèle Haenel speelt alle kinderen, Ruth Vega Fernandez de volwassenen. De onbetwiste hoofdrol is voor Haenel. Met kleine aanpassingen speelt ze overtuigend de drie kinderen uit het gezin en het vriendje Ernst. Bij Vega Fernandez was het onderscheid minder duidelijk, de pruik die op en af ging was nodig om het verschil tussen de beide moeders te kunnen voelen.

Het openingsbeeld was mooi neergezet, een bijna museale installatie. Maar toch was het voor mij niet echt verbonden met de voorstelling; hoewel ik me kan voorstellen dat het - voor de onschuldige toeschouwer die zich niet ingelezen heeft - wel helpt om in te zien dat er meer rollen door één en dezelfde actrice gespeeld werden.

Ik begrijp de wisselende kritieken wel. Het was essentieel om je te kunnen overgeven aan het trage tempo en het droomachtige soundscape. Zonder dat was het 'tergend langzaam'. Gelukkig werd ik wel meegenomen in dit trieste gezinsbeeld. Met name Adèle Haenel heeft zich voor mij weer 'ns bewezen als zeer getalenteerde actrice, waarop geen stempel of begrenzing te plakken is. Ze lijkt net zo makkelijk in talloze films als op het toneel te bewegen. Graag meer !