Fabian oder der Gang vor die Hunde

(2021, regie: Dominik Graf)
gezien in: Kulturbrauerei Kino, Berlijn: 7 augustus 2021 / in Nederland vanaf februari 2022 te zien

Fabian oder der Gang vor die Hunde is losjes gebaseerd op een - deels autobiografische - roman van Erich Kästner (Fabian, Die Geschichte eines Moralisten, 1931). Kästner werd vooral bekend om zijn kinderboeken, zoals Emil und die Detektive en Das doppelte Lottchen.
Geboren in Dresden, is Kästner via een studie in Leipzig naar Berlijn vertrokken en heeft daar van 1927 tot het einde van de 2e Wereldoorlog geleefd. Daarna is hij, tot aan zijn dood in 1974, naar München verhuisd.

Het motto van Eric Kästner was "Het verleden moet praten en wij moeten luisteren. Eerder zullen wij en zij geen rust vinden." Dit is heel goed terug te zien in deze film, die speelt in begin jaren '30 in Berlijn.
Jakob Fabian is een reclameman, die voor een sigarettenfabrikant werkt. Leuk detail: De hele film door steekt hij de ene na de andere sigaret op. Hij leeft er, samen met zijn beste vriend Stephan Labude, uit een gefortuneerde maar liefdeloze familie, op los in het hedonistische uitgaansleven van Berlijn. Dan ontmoet hij Cornelia Battenberg, een beginnende actrice. De beiden worden stapelverliefd en betrekken kamers naast elkaar. Vanaf dan gaat haar carrière opwaarts en de zijne alleen maar neerwaarts. Met op de achtergrond de steeds dreigender opkomst van het fascisme.

Voor Fabian... zijn er - mooi geïntegreerde - archiefbeelden gebruikt van Berlijn uit de jaren '30, en hebben de opnames vooral plaatsgevonden in monumentale huizen en op historische locaties in Berlijn. Hierdoor wordt iets statisch als een filmarchief en een museale locatie opeens "levend". Verder zie je steeds vaker in de film nazi's opduiken, door Fabian argwanend en toenemend angstig bekeken. Je voelt je vanzelf meegetrokken in de geschiedenis van Berlijn. De film is op een nerveuze manier vormgegeven. Het beeld danst, er wordt springerig gemonteerd en veel geswitched tussen filmtechnieken. Hierdoor blijft je aandacht steeds getrokken, ondanks de lengte van bijna 3 uur.

Het enige dat ik lastig vond was om sympathie te blijven voelen voor hoofdpersoon Fabian, een rol van de bekende acteur Tom Schilling (o.a. Werk ohne Autor, Oh Boy) als trieste anti-held. De hele film door lijkt hem van alles te overkomen, hij is weinig daadkrachtig en heeft geen of nauwelijks contrôle over zijn leven en omgeving. Dit past wel bij de manier waarop Erick Kästner naar de wereld keek: de optimist moet meer ongeluk verduren dan de pessimist. En het past ook bijzonder goed bij het tijdsbeeld: Fabian is als het ware een verpersoonlijking van Berlijn en Duitsland, in diezelfde periode ook "going to the dogs".

achtergrondinfo:
https://www.imdb.com/title/tt13846414/?ref_=fn_al_tt_1
https://de.wikipedia.org/wiki/Fabian_(Roman)