Amadeus

Gisteravond in de Stadsschouwburg Nijmegen eindelijk Amadeus gezien. Een samenwerking tussen de Theateralliantie, Het Nationale Theater en Opera Zuid. Hij stond al tijden geboekt, en ik ging dan ook met hoge verwachtingen. Nooit handig en ook nu moest ik in de loop van de avond meermaals die verwachtingen bijstellen.

Het verhaal begint in een verpleeghuis, waar op slimme wijze het live orkest als bewoners worden opgevoerd. Vanuit het perspectief van de oude Salieri wordt teruggekeken op de opkomst en ondergang van Wolfgang Amadeus Mozart. In een verpleeghuis kijkt hij met schaamte terug op de rol die hij daar zelf in heeft gespeeld.

Prachtig universeel is het - geromantiseerde, maar werkelijk gebeurde - verhaal over deze beide mannen : de gearriveerde, sociaal geliefde Salieri die helemaal binnen de normen en waarden van het Weense establishment in de 18e eeuw past, naast de geniaal creatieve, maar totaal onaangepaste Mozart, die aanvankelijk toch iedereen, tot aan de keizer toe, met zijn gave weet te overtuigen. Het is bedenkelijk, maar zeer voorstelbaar dat Salieri Mozart’s carrière op geniepige wijze ondermijnt. En ook dat Mozart - naïef en ongeremd - Salieri juist als zijn grootste vriend ziet.

Opeens zag ik het verband : ze zijn de film uit de jaren ‘80 min of meer letterlijk aan het volgen. Die gedachte heeft me de hele avond niet meer verlaten. Na een kleine check vanochtend van de intro van de film uit 1984 (met Tom Hulce en F. Murray Abraham in de hoofdrollen) wordt dit alleen maar bevestigd.

Storend was met name de hoeveelheid uitleg die Salieri gaf over zijn plan en handelen. Hoewel alles ook te zien was op het podium, kregen we ook steeds weer de tekstuele uitleg erbij. Wat mij betreft een gemiste kans om een conversie te maken van film naar theater, waar je niet realistisch hoeft te vertellen, maar andere middelen kunt inzetten als dramatische component : kostuums, decor, mise-en-scene. 

Desondanks heb ik me uitstekend vermaakt. Met name na de pauze wordt Mark Rietman als Salieri steeds vileiner en gaat Sander Plukaard als Mozart steeds verder letterlijk onderuit. Vooral de momenten tussen hen tweeën zijn sterk. De Karikaturale drie-eenheid die de keizer omringt vormt een mooie sneer naar het huidige subsidiestelsel. En het gebruik van een grote, verschuivende box die steeds een andere ruimte weergaf, werd mooi ingezet.

De inbreng van Opera Zuid werd vooral gevormd door het koor en de sopraan. Het koor had een leuk geïntegreerde (soms onbedoeld komische) rol in het geheel. En de zang van Lucie Chartin was meer dan prachtig. Steeds grimmiger werden de gekozen aria’s.

Nijmegen heeft nog twee dagen de kans om deze totaalbeleving te zien!